Zoom op … het vervoersplan van NMBS

Een vervoersplan is een puzzel, waarbij je met alle verplichte parameters moet jongleren om onze klanten de best mogelijke dienstverlening te bieden. De doelstelling "een antwoord bieden op de verplaatsingsvraag via de 554 stations van het land" is een stuk complexer dan die op het eerste zicht lijkt, omdat de vraag zeer divers is en er rekening gehouden moet worden met tal van beperkingen.

Afhankelijk van de reden van zijn verplaatsing, het tijdstip van zijn reis, de duur ervan en de frequentie van zijn traject, heeft de klant andere wensen. Bijgevolg zullen sommigen vooral belang hechten aan de frequentie zodat ze zich flexibeler kunnen verplaatsen, anderen aan de snelheid om zo weinig mogelijk tijd te verliezen. Nog anderen zullen niet het risico willen nemen om met een aansluiting te reizen, terwijl anderen dan weer net kiezen voor een reis met meer overstappen, maar die misschien wel efficiënter is. Daarnaast zullen sommigen de trein vergelijken met andere vervoersmodi (auto, fiets ...), terwijl anderen deze keuze niet hebben.

Wat de beperkingen betreft, moeten we niet alleen rekening houden met de beschikbaarheid van de infrastructuur (werken, evolutie van de activa, enz.), het rollend materieel en het personeel, maar ook met de ritten van andere spoorwegondernemingen, de capaciteit van de stations/bundels/werkplaatsen en zelfs de schooluren. Al deze verschillende vraagstromen worden op elkaar afgestemd, rekening houdend met de exploitatiebeperkingen. Het resultaat daarvan is een dienstregeling voor elk van onze treinen. De dienstregelingen van alle 3.700 dagelijkse NMBS-treinen vormen samen ons "Vervoersplan".

Het doel is om alle mobiliteitsbehoeften samen te brengen om op basis daarvan een aanbod uit te werken dat geschikt is voor elke dag van het jaar en dat zowel de huidige treinreizigers overtuigt als nieuwe klanten aantrekt. Dat kan aan de hand van een goede stiptheid, geslaagde aansluitingen, een hoge zitplaatscapaciteit en dienstregelingen die compatibel zijn met de individuele omstandigheden van elke reiziger (kind afzetten in de crèche, naar school gaan, naar het werk gaan ...).

Een goed vervoersplan moet aantrekkelijk, kwalitatief, coherent en robuust zijn. Het spreekt voor zich dat dit een constante uitdaging vormt, maar alleen zo kan NMBS steeds meer reizigers blijven aantrekken en een essentiële rol blijven spelen in de modal shift in België.

Een coherente en robuust vervoersplan stelt ons in staat om ondanks de groei van het aantal reizigers een duidelijk aanbod en een goede stiptheid te behouden. De aantrekkelijkheid en kwaliteit helpen dan weer om jaar na jaar meer reizigers op onze treinen te verwelkomen en tegelijk hun tevredenheid te verhogen. Gezien de resultaten van de afgelopen jaren mogen we ervan uitgaan dat de strategie die de afgelopen 6 jaar is gevolgd de goede is.

In België hebben we soms de neiging om ons terug te trekken met een groep experts om een project uit te werken, en het daarna voor te stellen aan de klanten, in de veronderstelling dat dat het beste product is voor hen. Zeker in de mobiliteitssector gebeurt dat vaak op die manier. Ook NMBS (Belgische Nationale Spoorwegmaatschappij) bewandelde oorspronkelijk dat pad toen ze twee grote wijzigingen aan het vervoersplan bestudeerde in 1984 en 1998. Sinds het vervoersplan van 2014 kiest NMBS resoluut voor een andere aanpak.

Alvorens de studies te lanceren, verzamelt NMBS alle opmerkingen en ideeën van over het hele land. Hetzij intern via een Stuurgroep met alle directies van de onderneming, ofwel extern via het Raadgevend Comité van de Treinreizigers (RGCT) en de andere openbaarvervoersmaatschappijen (TEC, MIVB, De Lijn) of via de "Roadshows" waar de politieke vertegenwoordigers van de gewesten, de provincies en de gemeenten uit het hele land hun stem kunnen laten horen.

Dankzij deze aanpak kunnen we een zo breed mogelijke waaier aan mobiliteitsbehoeften afdekken en kunnen we de vinger leggen op ontwikkelingen in het aanbod waarmee we deze vraag kunnen capteren. Zo kunnen we problemen identificeren die weinig bekend zijn bij de studiediensten of verschillende individuele behoeften op elkaar afstemmen om tot een gemeenschappelijke oplossing te komen.

Alle projecten voor de ontwikkeling van het aanbod worden gelijk behandeld en bestudeerd. Uiteindelijk wordt er op basis van objectieve criteria (past dit onze strategie? wat is het voordeel voor de klant? draagt het project bij aan de toekomstige groei van het aantal reizigers? is het financieel haalbaar? is het operationeel realiseerbaar?) gekozen welke projecten het mogelijk maken om een vervoersplan uit te werken dat het best aansluit op de behoeften van zoveel mogelijk mensen.

Tot slot keren we na de selectie terug naar alle gesprekspartners om hen objectief uit te leggen waarom een bepaald project niet werd geselecteerd en waarom een ander project de voorkeur kreeg. Transparantie is het beste argument om de veranderingen in ons aanbod uit te leggen, een coherente redenering te ontwikkelen in de keuze van onze projecten en onze gesprekspartners goesting te doen krijgen om de trein te nemen.