AUVELAIS - voormalig stationsgebouw

Auvelais, gelegen op spoorlijn 130 tussen Namen en Charleroi, krijgt van het Bestuur der Belgische Staatsspoorwegen een halte vanaf 5 april 1847. In 1859, wanneer er een tweede spoor wordt aangelegd, groeit die halte uit tot een volwaardig station. Vier jaar later wordt er een ‘trapgevelstationsgebouw’ met 7 traveeën en 7 dakvensters opgetrokken. Tijdens de Eerste Wereldoorlog, in augustus 1914, wordt het gebouw in de as gelegd door de Duitsers.

Daarop wordt het station herbouwd met een enkele verdieping. Dat gebouw zal dienst doen tot 1936, wanneer het nieuwe gebouw, aan de andere kant van de sporen wordt opgetrokken, in gebruik wordt genomen. De verhuizing naar de overkant van de sporen was sowieso gepland, nog voor de komst van de Duitsers in 1914. Het nieuwe gebouw is een van de weinige stations in art-decostijl (‘pakketbootstijl’) in België. De perrons zijn bereikbaar via een metalen loopbrug.

Het station is een ontwerp van de architecten Paul Nouille en August Desmet uit Gent, die beiden sterk onder de invloed stonden van de grote Belgische spoorwegarchitect Henri van de Velde (samen met Horta en Hankar grondlegger van de Art Nouveau in België).

De invloed van van de Velde als adviseur is ook duidelijk zichtbaar in het station van Auvelais. Binnen bepalen de betegeling en de raamomlijstingen de sfeer. De architectuur is eenvoudig en functioneel, met platte daken, contrasterende verticale volumes en slanke ramen die het horizontale karakter van het gebouw benadrukken. Aan de afronding van bepaalde hoeken van het station voel je van de Veldes invloed (andere stations waarop hij zijn stempel heeft gedrukt, zijn het station van Zeebrugge en de verdwenen stations van Donk en Maaseik). De gevel van het station is modernistisch. Op de eerste verdieping bevindt zich de woning van de stationschef.

In 1999 wordt er een tijdelijke loopbrug gebouwd om de perrons makkelijker en veiliger bereikbaar te maken. In 2001 investeert NMBS meer dan 140 miljoen frank in de renovatie van het station en de bouw van een nieuwe loopbrug. Maar door het dalende aantal reizigers wordt in 2011 besloten om de loketten te sluiten.

In haar zoektocht naar nieuwe ruimte besluit de stad in maart 2020 om het stationsgebouw te kopen en er haar cultureel centrum (CRAC'S) en het ‘Maison de la Cohésion sociale’ in onder te brengen.

De renovatiewerken gaan van start in 2022. De buitenkant van het gebouw blijft bewaard in zijn originele vorm, maar wordt volledig bekleed met nieuwe, isolerende gevelbekleding om het energieverbruik terug te dringen. Het gebouw wordt niet uitgebreid. Bepaalde emblematische elementen van het gebouw worden bewaard en/of vernieuwd om de geschiedenis van het gebouw in de verf te zetten. Zo blijft onder andere de vloer in de lokettenzaal in zijn oorspronkelijke staat.

Het doel is om op deze locatie een heuse culturele aantrekkingspool te ontwikkelen, met aan de overzijde van de gebouwen het culturele platform ‘Quai de Scène’ en de aanwezigheid van nog andere vzw’s in en rond het park van Auvelais. In het kader van dit herontwikkelingsproject is de centrale hal (lokettenzaal) volledig bewaard gebleven. Vandaag is het een polyvalente ruimte die gebruikt wordt als eventhal, ontmoetingsplaats of onthaalruimte zonder dat aan het oorspronkelijke karakter is geraakt. Er worden regelmatig (vakantie)stages, workshops, exposities en kleine evenementen georganiseerd.

Op die manier krijgt cultuur een prominente plaats in de stadsdynamiek, door creativiteit te stimuleren, uitwisselingen te bevorderen en sociale banden te versterken. Dat dit alles gebeurt in het historisch kader van een voormalig station, voegt daar nog een extra dimensie aan toe.